Karakuzu Köyü ve Kocakale Tepe alanı

Köyün Manisa yönünden girişinde, köy mezarlığının hemen karşısında yer alan modern malzemeler ile yapılmış çeşme.

Karakuzu Köyü, günümüzde İzmir'in Aliağa ilçesine bağlı bir mahalledir. Aliağa–Manisa yolu üzerinde, Aliağa İlçe merkezine 13 km uzaklıkta yer almaktadır. Köyün nüfusu yaklaşık 950 kişi ve 300 hanedir. Köyün geçim kaynağı Hayvancılık olsa da az miktarda Arıcılık yapılmaktadır. Ancak gençlerin büyük bir bölümü Aliağa'da çalışmaktadır. Köyde İlkokul ev Anasınıfı bulunmaktadır. Ortaokul ve Lise öğrencileri ise taşımalı eğitim ile Aliağa’daki okullarda eğitim görmektedir. 

Köy içinde yer alan su kuyusu. Solda yer alan ise Kuyu Bileziği olmalı.

30 Temmuz 1930 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kararnameye göre Manisa ili merkez kazasına bağlı bulunan Karakuzu, İzmir ili Menemen kazasına bağlı olan Aliağa (eski adı; Ali Ağa Çiftliği) nahiyesine bağlanmıştır. Karakuzu Köyü'ne 1890 yılı Aydın Vilayeti ve 1927/1928 yılları İzmir Vilayeti Salnamelerinde rastlanmamaktadır. Eldeki kayıtlara bakılacak olursa 1930'dan önce kurulmuş olan yeni bir köydür.

Karakuzu Köyü Camii. Cami hakkında bilgi edinilememiştir ancak kitabe yerinde bulunan mermer levha üzerinde  'Allah' lafzı ve hicri 1203 (miladi 1885/1886) tarihi okunabilmektedir.

Köyün İsim Kaynağı ve İlk Yerleşimcileri;
Karakuzu Mahallesi Muhtarı Mehmet Yamaner'e göre önceleri Dumanlı Dağı'nda kurulmuş olan köyün ilk ismi Derici Tepe'dir. Derici Tepe Köyü daha sonra dağılmış ve dağılan köy halkının bir kısmı Çıtak Köyü'nü kurmuş bir kısmı da 1861 yılında Karakuzu Köyü'nü kurmuştur. Köy bir Yörük yerleşimidir. Yazar Cevat Yıldırım, “Aliağa Çevresi İle Birlikte Güzelhisar” adlı eserinde Karakuzu’nun yaşlı köylülerinin kimlik belgelerinde doğum yeri olarak Derici Tepe yazılı olduğunu ve bu köylülerin kendilerinin “Derici Yörükleri” olarak tanımladıklarını belirtmektedir. 

Karakuzu Köyü sakinleri ve arkada yığma taş yapı örneği.

Derici Tepe'nin terk edilmesi ve yerinin değişmesinin sebebi; 1835 yılındaki Veba Salgını olmalıdır. Salgından sonra köy sakinleri günümüzdeki yerine (Karakuzu'ya) taşınmış olmalılar. Çünkü köyün terkine neden olan Veba Salgını, çevrede büyük nüfus kaybına sebep olmuştur. Yeni kurulan köyün sakinleri sadece Derici Tepe’den değil çevredeki irili ufaklı diğer mezra ve yayla yerleşmelerindeki Yörük/Türkmenler de olmalıdır. 1908 yıllına ait Aydın Vilayeti Salname'sinde Manisa kazasına bağlı Yunddağı nahiyesi köyleri arasında Derici Tepe de sayılmaktadır. Buradan köyün o yıllarda tamamen boşaltılmamış olduğunu anlayabiliriz. 1708 yılından itibaren Osmanlı yönetimi aşiretleri zorunlu iskana tabi tutmaya başlamış ve bu işlem 19. yüzyıl boyunca devam etmiştir. 

Köy içinde yer alan üzeri Ay-yıldız ile süslenmiş çeşme.

Bölgede yapılan araştırmalar bugünkü Yuntdağı köylerinin çoğunun 19. yüzyıl’da bu yörede iskan edilen Derici ve Karayağcı yörükleri tarafından kurulduğunu gösterir. Cevdet Türkay'ın Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar kitabına göre Derici yörükleri Kızık boyunun alt kolu Boz-Ulus Türkman Aşireti'ndendir. Köylülere göre köye dağın gölgesinde kaldığı için Kara ve Kuz (gölgede kalan) kelimelerinin birleşiminden oluşan Karakuz ismi verilmiş ve Karakuz yazım yanlışıyla da Karakuzu haline gelmiştir. Ayrıca şunu da belirtmek gerekir, Türkiye'nin birçok bölgesinde Karakuz/Karakuzu olarak adlandırılan yerleşim alanları bulunmaktadır, bu da Karakuz kelimesinin tesadüften öte, bir cemaati/topluluğu temsil etme olasılığını göz ardı etmememiz gerektiğini gösterir.

Köyde hayvancılık, Serbest (Salma) Usul ile yapılmakta. 

Kocakale Tepe;
Karakuzu Köyü'nün kuzeyinde yer alan harabelere Kocakale Tepe (Büyük Kale, Ça’şa Ka’lası) denilmektedir. Bu alan 2015 yılında Koruma Kurulu tarafından I. Derece Arkeolojik Sit alanı olarak tescil edilmiştir. Yapılan yüzey araştırmalarına göre iskan geç dönemlere (Bizans-Osmanlı) kadar devam etmiştir. Bu kalıntılar kaleden çok bir İleri Karakol kalıntısı olmalıdır. Prof. Dr. Ersin Döğer'e göre Kocakale Tepe, Geometrik-Klasik Dönem Aiol İskanı'dır (Aigai, Kyme, Tisna antik kentlerine çok yakın bir mesafede yer alması bu teoriyi güçlendirmektedir). Ayrıca burada bulunan kaya oyuntuları ve duvar yapısı, Hitit varlığını gösteriyor olabilir.

Karakuzu Köy Mezarlığı.

Karakuzu Köy Mezarlığı;
Herhangi bir köye gittiğimde uğradığım olmazsa olmaz mekan mezarlıklardır. Çünkü mezarlıklar hem ne kadar geçici olduğumuzu bana hatırlatır hem de çevre hakkında büyük bilgiler veririr. Karakuzu Köy Mezarlığı'nda tam da “geçiciliği” anlatan 1968 yılına ait Osmanoğlu Ahmet Ali Parmaksızoğlu mezartaşı;

Ziyaretten murat bir duadır, Bugün bize ise Yarın sizedir.

-YAZI SONU-

KAYNAKÇA:
1-Resmi Gazete - 30 Temmuz 1930 - Sayı: 1558

2-“Aliağa Çevresi İle Birlikte Güzelhisar” adlı eser - Yazar: Cevat Yıldırım - Aliağa Kent Kitaplığı Dizisi: 2, 2017.

3-05.11.2015 tarihli ve 5831 nolu Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı.

4-“İlk İskanlardan Yunan İşgaline Kadar Menemen (ya da Tarhaniyat) Tarihi” - Ersin DÖĞER - Sergi Yayın Evi, 1998.

5-“Karakuz” sorgulaması - Index Anatolicus - https://nisanyanmap.com/ adlı siteden erişildi.

6-“SÖZ MUHTARLARIN: Karakuzu Mahallesi Muhtarı Mehmet YAMANER” adlı makale - Aliağa Ekspres Gazetesi - http://aliagaekspres.com.tr/ adlı siteden erişildi.

7-ORDA BİR KÖY VAR YAKINDA adlı makale - İşaret Gazetesi - https://isaretgazetesi.com.tr/ adlı siteden erişildi.

8-“İstanbul’un Veba İle İmtihanı: 1811- 1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum Ve Ekonomi” - adlı makale - Yazar: Nalan Turna - Cilt:1 - Sayı:1 - Ağustos, 2011.

9-“Karakuz, Şarkışla” adlı makale - Wikipedia - https://tr.wikipedia.org/  adlı siteden erişildi.

10-“GELENEK İLE GELECEK ARASINDA KALMIŞ BİR BÖLGE: YUNTDAĞI (SORUNLAR VE ÖNERİLER)” adlı eser - MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI - YAYIN NO : 0029 - Manisa, 2017.