Volga Nehri üzerinde yer alan balıkçı barınakları.
Krasnoarmeysky bölgesi Volgograd'a bağlı bir bölge olup 21 Mart 1944'te kurulmuştur. Ancak bölgeye ilk yerleşimlerin 18. yüzyılda başladığı bilinmektedir. Nüfusu yaklaşık 170.000 kişidir. İlçe Volga-Don Kanalı tarafından ikiye ayrılmış ve gayri resmi olarak Kanal Öncesi ve Kanal Sonrası diye adlandırılmaktadır (Rusça: доканальную - заканальную). Kanal Öncesi adlandırılan bölgenin merkezi Engels Bulvarı (Rusça: бульвар Энгельса), Kanal Sonrası merkez ise Stalingrad Kahramanları Caddesi'dir (Rusça: проспектов Героев Сталинграда).
Volga-Don Kanalı üzerinde yer alan köprü. Tramvay hattı bu köprü üzerinden Kanal Öncesi ve Sonrası olarak adlandırılan bölgeleri birbirine bağlar.
İlçe, Volgograd'a 35 km uzaklıkta yer almaktadır. Volgagrad'dan Krasnoarmeyskiy'e tren, otobüs ve taksi ile ulaşılabilir. İlçe içerisinde Troleybüs ve Tramvay ile çok ucuz bir şekilde seyahat edilebilir. İlçeyi ilginç kılan ise Volga-Don Kanalı'nın burada yer almasıdır. İlçedeki tramvaylarda kanal köprüsü üzerinden geçmekte ve eşsiz bir deneyim sunmakta. Yazının devamında Kanal'dan bahsedeceğiz... İlçe sanayi bakımından çok gelişmiştir. İlçede Petrol, Seramik, Çelik fabrikaları ve Tersane bulunmaktadır. Ayrıca ilçede iki adet kampüs yer almaktadır.
Volga-Don Kanalı'nın Volga Nehri girişi.
Hazar Denizi statüsü ve Volga-Don Kanalı yapımı için ilk girişim;
Çevresinde Azerbaycan, Kazakistan, İran, Rusya ve Türkmenistan’ın bulunduğu Hazar Denizi dünyada doğal olarak okyanus bağlantısı bulunmayan en büyük tuzlu su kütlesidir. Hazar suyu yaklaşık 371.000 km karelik bir alanda, hiçbir deniz ve okyanusla nehir-kanal şebekesi dışında bağlantısı bulunmayan bir tuzlu su kitlesidir. Dış dünyaya olan bağlantısı sadece Don Nehri ve Volga Kanalı’dır. Volga Nehri ile diğer nehirleri birbirine bağlayan ve son olarak Karadeniz veya Baltık Denizi’ne akan yapay Volga-Don Kanalı, Hazar Denizi ile okyanus arasındaki tek bağlantıdır. Hazar’ı Karadeniz ve Baltık Denizi’ne bağlayan Volga-Don Kanalı’nın uluslararası bir statü kazanması, tüm devletlere serbest dolaşım hakkı tanıyacağından, Rusya buna karşı çıkmaktadır. Azerbaycan ve Kazakistan ilk başlarda Hazar’ın deniz statüsünü destekledilerse de sonradan görüş değişikliğine gitmişlerdir. Rusya ise bu yaklaşıma öteden beri karşıdır. Rusya, Hazar’ı deniz olarak kabul etmez, çünkü bu Uluslararası Su Yolu Rejimi'ne tabi olması anlamına gelir. Bu da Hazar’ı Karadeniz ve Baltık Denizi’ne bağlayan Volga-Don Kanalı’nın (kanalın tam adı; Rusça: Волго-Донской судоходный канал имени В. И. Ленина, Türkçe: V.I. Lenin Volga-Don Geçiş Kanalı) kıyıdaş devletler tarafından serbestçe dolaşım hakkı elde etmelerine sebep olacaktır.
Volga-Don Kanalı inşaat halinde.
Aynı açıdan Volga-Don Kanalı günümüz. Teti Taganrog (Ruşça: Тети Таганрог) adlı tanker Don Nehri'nden Volga'ya geçiş yapmak için seviyenin düşürülmesinin ve kanal kapağının açılmasını bekliyor.
Volga-Don Kanalı, 1952 yılında açılmasına rağmen kanal açma fikri çok eskiye dayanmaktadır. Bunlardan ilki Sokullu Mehmet Paşa döneminde, Karadeniz’i Hazar’a bağlayacak olan Don-Volga Kanalı'ydı. 1563 planlanan bu kanalın amacı, Orta-Asya, İran ve Azerbaycan üzerinde hakimiyet kurmayı kolaylaştırma amacı gütmekteydi. Don-Volga nehirlerinin birbirine en çok yaklaştığı yerde bir kanal açılırsa, Karadeniz'den Hazar
Denizi'ne gemilerle doğrudan doğruya erzak ve mühimmat sevk olunarak Şark seferleri kolaylaşacak, Şirvan, Karabağ ve bütün Gürcistan'ın itaati sağlanacak, Devlet, İran'ın en iç bölgelerine sarkmak imkanını bulacaktı. Plana göre Osmanlılar, Don ve Volga nehirleri üzerinde karşılıklı iki kale yapacaklar ve bunun arasında bir kanal yaparak iki nehri birleştireceklerdi. Astrahan civarında ikinci bir kale yapılarak bu bölgede Padişah'ın hakimiyeti altına alınacaktı. Ancak bu kanal fikri, Kırım Hanlığı'nın kaygıları sebebiyle engellenmiştir. Bunun için büyük bir işçi ordusuyla kanal açtılıp üçte biri kazıldıysa da, 1570'te Kıbrıs’ta gelişen olaylar, adanın fethini zorunlu kılınca, kanal işi rafa kalkmıştır. Son olarak; Su İşleri Projesi Enstitüsü tarafından inşaata tekrar başlanmış, ancak 1941-1945 yılları arasındaki Büyük Vatanseverlik Savaşı nedeniyle durdurulmuştur. 1948 yıllında başlanan kazı 1952 yılında nihayet tamamlanmış ve 1 Haziran 1952'de kullanıma açılmıştır. Volga-Don Kanalı'nın toplam uzunluğu 101 kilometre olup 45 kilometrelik çaylar ve suni gölleri de içermektedir.
Dünyanın en yüksek Lenin Heykeli ve hikayesi;
Volga-Don Kanalı Lenin Anıtı (Rusça: Памятник Владимиру Ленину, Волго-Донской канал), Volga Nehri'ndeki Volga-Don Kanalı'nın girişinde yer alan Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir Lenin (Владимиру Ильичу Ленину) anısına yapılmıştır. Krasnoarmeyskiy'de yer alan heykel dünyanın en yüksek heykellerinden biri ve dünyadaki en yüksek Lenin heykeli’dir. Anıt ilk olarak heykeltıraş Yevgeniy Viktoroviç Vuçetiç (Rusça: Евгений Викторович Вучетич) ve mimar Leonid Mihayloviç Polyakov (Rusça: Леонид Михайлович Поляков) tarafından Jozef Stalin (Rusça: Иосифу Виссарионовичу Сталину) anısına tasarlanmış, 27 Temmuz 1952 tarihinde yapılmıştır. Yapılan heykel 24 metre yüksekliğindeydi.
Stalin Heykeli tamamlanmak üzereyken 1952 yılı.
O dönemde Stalingrad olan şehrin adı 1961 yılında Volgograd olarak değiştirilmiş, değişimden 10 gün sonra heykel bir gecede sökülmüştür. Heykelin kaidesi yaklaşık 12 yıl boş kalmıştır. Bu süre sonunda Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı boş kalan yere Vladimir Lenin anısına bir anıt yapılması için karar vermiştir.
Heykelin kaidesinin yaklaşık 12 yıl boş kaldığı dönem.
Tasarım için yine aynı heykeltraş ve mimar seçilmiş, taslak ise 1969 yılında son halini almıştır. Anıtın yapımına 1969 yılında başlanmış ve 20 Nisan1973 tarihinde Lenin heykelinin açılışı yapılmıştır. Heykelde, Anavatan Çağırıyor anıtında olduğu gibi beton ve tel halatlarla yapılan birleştirme yöntemi kullanılmıştır. Altta yer alan beton kaide ile birlikte anıtın toplam yüksekliği 57 metredir. Anıt günümüzde kültürel miras kapsamına alınmıştır.
Krasnoarmeyskiy Bölgesi Yönetim Binası önünde yer alan Lenin heykeli.
Krasnoarmeyskiy bölgesinde bulunan bir diğer Lenin heykeli ise Ostravskaya Sokağı'ndaki (Rusça:Улица Остравская) Krasnoarmeyskiy Yönetim Binası (Rusça: Здание Администрация Красноармейского района г. Волгограда) önünde yer alan heykeldir.
Solda 1870 yılından kalma kilise ve kütüphane yapıları. Sağda Eski Sarepta için 3 dilde hazırlanmış totem.
Eski Sarepta ve Moravyalı Kardeşler;
Krasnoarmeyskiy'de Kanal yapısından sonra en ilginç ve etkileyici mekan Eski Sarepta'dır (İngilizce: The Old Sarepta Museum Reserve, Almanca: Freilichtmuseum Alt Sarepta, Rusça: Музей-заповедник "Старая Сарепта"). Bir zamanlar Krasnoarmeyskiy sadece Sarepta Kasabası'ndan ibaretti. Kasaba ismini Volga'ya akan Sarpa Nehri ve Tevrat'ta I Krallar Bölüm 17:9'daki Sarefat (günümüzde Lübnan'ın Sarafand kenti yakınlarını/kentin eski ismini ifade etmektedir) adlı bahse konu şehirden almaktadır. Günümüzde Eski Sarepta olarak tarif edilen alan 1765'te Moravyalılar (Moravya'dan gelen Alman misyonerler - İngilizce: Moravian Brothers) tarafından kurulmuştur. 18.yüzyılda kurulmuş bu kasaba, Moravyalılar'ın kilise merkezli yaşam modelinin örneklerindendir (Bu modelde zengin veya fakir ayrımı yapılmaz, herkes eşit olarak kabul edilirdi, toplulukta bekar kadın ve erkek birbirinden ayrı yaşar ve sıkı bir eğitim düzeni uygulanırdı). Stalingrad Savaşı sırasında bombardımandan kurtulan Eski Sarepta, 1990 yılından bu yana açık hava müzesi olarak hizmet vermektedir. Burada 1870 yılından kalma kilise (Moravian Church) ve kütüphane yapıları ile 18.yüzyıla ait bekar erkek ve bekar kızların yaşadığı yatakhaneler görülmeye değerdir. Bu yapılar bölgenin en eski yapılarıdır. Ayrıca yine Eski Sarepta içerisinde yer alan etnografya bölümü de ziyaret edilebilir.
Solda Eski Sarepta'yı oluşturan tarihi binalardan biri. Sağda Moravyalı Kiliseleri'ne özgü Çan Kulesi detay.
Moravyalılar kimlerdir?
Hıristiyanlıkta Reform denince akla Martin Luther gelir. Ancak Luther’den önce Roma Katolik Kilisesi’ne karşı birçok reform teşebbüsü olmuştur. Bu teşebbüsler kilise tarafından acımasızca cezalandırılmıştır. Sayısı gitgide artan bu teşebbüsler Avrupa’da ortaya çıkan reform hareketinin teolojik zeminini hazırlamıştır. Reforma zemin hazırlayan bu haraketlerden günümüze kadar varlığını sürdüren bir hareket olmamıştır, bir istisna olan Moravyalılar hariç. Moravya günümüzde Çek Cumhuriyeti’nin doğusunda kalan küçük bir bölgeyi ifade etmekte ise de Hıristiyanlıkta öze dönüş (İncil'i tek otorite kabul etmek, İsa-Mesih ile havarilerinin öğretisine bağlı kalmak, Papa’nın mutlak yetkisini eleştirmek, bunları da Hıristiyan mezhebi kurmak yerine, var olan dini çerçevede yenilikler yaparak kiliseyi yenilemeyi amaçlayarak yapmışlardır) olarak nitelendirilen hareketlerden birinin filizlendiği yer olmuştur. Moravyalılar (bu tabir anlaşılacağı üzere etnisiteyi değil bir hareketi ifade etmektedir) olarak adlandırılan bu hareket Hıristiyanlık tarihinde önemli rol oynamış ve günümüzdeki birçok Evanjelik harekete ilham kaynağı olmuştur.
Moravya’ya Hıristiyanlık 9.yüzyılda Moravya Kralı Rastis-lov'un, Bizans İmparatoru III. Michael’den (Türkçe: Mihail) halkına Hıristiyanlığı öğretecek kişiler göndermesini istemesi ile gelmiştir. Moravya Kralı'nın isteği üzerine İstanbul Ortodoks Patriği Photios, (Türkçe: Fatyos) Yunan asıllı kardeş rahipler Kiril ve Metodyus’u (İngilizce: Cyril and Methodius) göndermiştir. Rahiplerin ilk işi ise İncil’in öğrenilmesi ve okunmasını sağlayarak yaygınlaştırmak amacıyla o zamana kadar yazıya geçirilmemiş olan Slav dili için bir alfabe hazırlamak olmuştur. Günümüzde Kiril Alfabesi olarak adlandırılan bu alfabe halen Rusya ve güneydoğu Avrupa’da kullanılmaktadır. Düşünsel temelleri 1722’de (Nikolaus Ludwing von Zinzendorf ile Christian David'in tanışmalarıyla) atılan Moravyalılar Hareketi inançlarını yayabilmek için çok gayretli olmuşlar ve başka yerlere giderek misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuşlardır, bu bakımdan Moravyalılar ilk modern misyonerler olarak kabul edilebilir. Osmanlı topraklarına ilk gelen Protestan misyonerler de yine Moravyalılar olmuştur. İstanbul’a 1740 yılında misyoner göndermişlerdir... Kan dökmeye karşı olan Moravyalılar'ın suçluları cezalandırma yöntemlerinden birinin "Gıdıklamak" olduğu iddia edilmektedir.
Başka Neler Görebilirim?
Yaz ve kış olmak üzere iki kere fotoğraflama imkanı bulduğum Krasnoarmeyskiy bölgesini bir gün mutlaka ziyaret edin pişman olmayacaksınız. Altta yer alan son iki fotoğraf donmuş nehrin üzerinden çekildi ancak üzerinde yürüdüğünüz buzun altından derinliğinin kaç metre olduğunu bilmediğiniz bir nehrin akması fikri aklımdan hiç çıkmadı. Zaten fotoğraftan çok kısa bir süre sonra yine karaya çıktım. Ruslar için sıradan bir aktivite olan "ice fishing" olayını vaktiniz olursa mutlaka deneyin. Altta kısa bilgiler ile İlk Ögretmen Anıtı ve Kimyager Binası fotoğrafları ile Krasnoarmeyskiy gezi yazımız sona eriyor umarım keyifli bir yazı olmuştur.
Bekar erkek ve bekar kızlara ait yatakhane (Rusça: Доме незамужних женщин и дом холостых мужчин) binası. Aynı çatı altındaki yatakhaneleri ortadaki idari bölüm ayırmakta.
Moravya’ya Hıristiyanlık 9.yüzyılda Moravya Kralı Rastis-lov'un, Bizans İmparatoru III. Michael’den (Türkçe: Mihail) halkına Hıristiyanlığı öğretecek kişiler göndermesini istemesi ile gelmiştir. Moravya Kralı'nın isteği üzerine İstanbul Ortodoks Patriği Photios, (Türkçe: Fatyos) Yunan asıllı kardeş rahipler Kiril ve Metodyus’u (İngilizce: Cyril and Methodius) göndermiştir. Rahiplerin ilk işi ise İncil’in öğrenilmesi ve okunmasını sağlayarak yaygınlaştırmak amacıyla o zamana kadar yazıya geçirilmemiş olan Slav dili için bir alfabe hazırlamak olmuştur. Günümüzde Kiril Alfabesi olarak adlandırılan bu alfabe halen Rusya ve güneydoğu Avrupa’da kullanılmaktadır. Düşünsel temelleri 1722’de (Nikolaus Ludwing von Zinzendorf ile Christian David'in tanışmalarıyla) atılan Moravyalılar Hareketi inançlarını yayabilmek için çok gayretli olmuşlar ve başka yerlere giderek misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuşlardır, bu bakımdan Moravyalılar ilk modern misyonerler olarak kabul edilebilir. Osmanlı topraklarına ilk gelen Protestan misyonerler de yine Moravyalılar olmuştur. İstanbul’a 1740 yılında misyoner göndermişlerdir... Kan dökmeye karşı olan Moravyalılar'ın suçluları cezalandırma yöntemlerinden birinin "Gıdıklamak" olduğu iddia edilmektedir.
Başka Neler Görebilirim?
Yaz ve kış olmak üzere iki kere fotoğraflama imkanı bulduğum Krasnoarmeyskiy bölgesini bir gün mutlaka ziyaret edin pişman olmayacaksınız. Altta yer alan son iki fotoğraf donmuş nehrin üzerinden çekildi ancak üzerinde yürüdüğünüz buzun altından derinliğinin kaç metre olduğunu bilmediğiniz bir nehrin akması fikri aklımdan hiç çıkmadı. Zaten fotoğraftan çok kısa bir süre sonra yine karaya çıktım. Ruslar için sıradan bir aktivite olan "ice fishing" olayını vaktiniz olursa mutlaka deneyin. Altta kısa bilgiler ile İlk Ögretmen Anıtı ve Kimyager Binası fotoğrafları ile Krasnoarmeyskiy gezi yazımız sona eriyor umarım keyifli bir yazı olmuştur.
Engels Bulvarı'nda yer alan "İlk Öğretmen Anıtı" (English: The monument to the first teacher, Rusça: Памятник первой учительнице).
Rekreasyon alanında yer alan Kimyager adlı Kültür ve Bilim Sarayı Binası" (Rusça: Здание дворца культуры и науки «химик»).
-YAZI SONU-
KAYNAKÇA:
1-“Vatan Kırım: Vatan Kırım Mücadelesi Verirken Şehit Olan
Kardeşlerimize Rahmet Diliyoruz” – adlı eser – Yazar: İbrahim SARI – 2017.
2-“Medeniyetler Tarihi: Türkiye’nin Tarihi 10.000 Yıllık Bir
Zaman Dilimini Kapsar” – adlı eser – Yazar: Emre SARI – 2017.
3-“TERİMLERİN GÖLGESİNDE BİR İKTİDAR MÜCADELESİ: HAZAR
SUYU GÖL MÜ DENİZ Mİ?” - Yazar: Şahru
PİLTEN UFUK
4-“HAZAR’IN HUKUKİ STATÜSÜ” – Yazar: Shamkhal Abilov
5-“MÖNTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ IŞIĞINDA KANAL İSTANBUL” –
adlı eser – Hazırlayan: Emir Gürbüz
6-“18. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ’NDE YELKEN BEZİ TEMİNİNDE
KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ALINAN TEDBİRLER” – adlı makale – Hazırlayan: Mehmet
TAŞ - Haziran 2018.
7-“Osmanlı Rus Rekabetinin Menşei ve
Don Volga Kanalı Teşebbüsü” - Halil İNALCIK - Belleten, sayı 46 sayfa 349-402.
5-“Sokullu
Mehmet Paşa’nın Hayatı Öne Çıkan Liderlik Özellikleri” - Deniz Harp Akademisi
Liderlik Dersi - Fikret KORKMAZ - Aralık 2013.
6-"TETI - Oil/Chemical Tanker" adlı sayfa https://marinetraffic.com/adlı siteden erişildi.
7-"Museum Reserve Old Sarepta" adlı makale - https://lonelyplanet.com/ adlı siteden erişildi.
8-"Old Sarepta" adlı makale - https://en.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
9-"Ovadya Kitabı" adlı makale - https://tr.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
10-"Sarpa" - https://en.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
11-"İlyas ve Sarefatlı Dul Kadın" - Tevrat - https://incil.info/ adlı siteden erişildi.
12-"The Old Sarepta Museum Reserve" adlı makale - https://volgaland.volsu.ru/ adlı siteden erişildi.
13-"AVRUPA’NIN İLK EVANJELİKLERİ: MORAVYALILAR" adlı makale - Resul ÇATALBAŞ - Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi - 2013/1, c. 12, sayı: 23, ss. 113-126.
14-"Zinzendorf (1700~1760) ve Moravianlılar" adlı makale - Kilise Tarihi II - 9.Bölüm - MAHANAIM BIBLE TRAINING CENTER.
6-"TETI - Oil/Chemical Tanker" adlı sayfa https://marinetraffic.com/adlı siteden erişildi.
7-"Museum Reserve Old Sarepta" adlı makale - https://lonelyplanet.com/ adlı siteden erişildi.
8-"Old Sarepta" adlı makale - https://en.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
9-"Ovadya Kitabı" adlı makale - https://tr.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
10-"Sarpa" - https://en.wikipedia.org/ adlı siteden erişildi.
11-"İlyas ve Sarefatlı Dul Kadın" - Tevrat - https://incil.info/ adlı siteden erişildi.
12-"The Old Sarepta Museum Reserve" adlı makale - https://volgaland.volsu.ru/ adlı siteden erişildi.
13-"AVRUPA’NIN İLK EVANJELİKLERİ: MORAVYALILAR" adlı makale - Resul ÇATALBAŞ - Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi - 2013/1, c. 12, sayı: 23, ss. 113-126.
14-"Zinzendorf (1700~1760) ve Moravianlılar" adlı makale - Kilise Tarihi II - 9.Bölüm - MAHANAIM BIBLE TRAINING CENTER.